- Αριθμός και συγγένεια υποκατάστατων προϊόντων
- Σπουδαιότητα του προϊόντος στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς
- Σπουδαιότητα της ανάγκης που ικανοποιεί το προϊόν
- Διάρκεια χρονικής περιόδου
- Διάρκεια ζωής των προϊόντων
- Ο βαθμός κορεσμού της αγοράς ως προς το συγκεκριμένο προϊόν
- Διανομή του εισοδήματος και εισοδηματική ομάδα που αγοράζει το προϊόν
Όσο περισσότερα και καλύτερα υποκατάστατα έχει ένα προϊόν, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η ελαστικότητα της ζήτησης γι' αυτό. Με καλά υποκατάστατα οι καταναλωτές μπορούν εύκολα να αντικαταστήσουν ένα προϊόν που γίνεται ακριβότερο και για το λόγο αυτό η αντίδραση τους σε μια αύξηση της τιμής του θα είναι σχετικά μεγάλη. Ομοίως αν το προϊόν γίνει φθηνότερο, θα αυξήσουν πολύ την αγοραζόμενη ποσότητα του σε βάρος των υποκατάστατων του.
Ο βαθμός δυνατότητας υποκατάστασης είναι πολύ μεγαλύτερος όταν πρόκειται για παραλλαγές ενός προϊόντος (π.χ. διαφορετικές εφημερίδες) από ό,τι όταν πρόκειται για διαφορετικά αγαθά (π.χ. εφημερίδες και εβδομαδιαία περιοδικά), οπότε και η ελαστικότητα της ζήτησης είναι μεγαλύτερη στην πρώτη περίπτωση από ό,τι στη δεύτερη.
Αν ακριβύνει μία εφημερίδα, πολλοί θα στραφούν σε άλλες εφημερίδες που δεν ακρίβυναν ενώ πολλοί λίγοι θα αντικαταστήσουν την αγορά εφημερίδων με ένα εβδομαδιαίο περιοδικό.
Στην περίπτωση όμως που οι πωλητές όλων των καλών υποκατάστατων, (π.χ. οι εκδότες όλων των εφημερίδων), ακολουθούν την ίδια τιμολογιακή πολιτική και αυξάνουν όλοι την τιμή της εφημερίδας τους κατά το ίδιο ποσό, η ελαστικότητα της ζήτησης για την κάθε εφημερίδα θα είναι μικρότερη γιατί δε θα υπάρχει κίνητρο για τους αναγνώστες να υποκαταστήσουν μία εφημερίδα με άλλη.
2) Σπουδαιότητα του προϊόντος στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς
Όσο μεγαλύτερο μέρος του οικογενειακού εισοδήματος διατίθεται για την αγορά ενός προϊόντος, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η αντίδραση του νοικοκυριού στις μεταβολές της τιμής του.
Η ζήτηση για προϊόντα για τα οποία δαπανώνται σχετικά ασήμαντα ποσά (π.χ. αλάτι, οδοντογλυφίδες κ.λπ.) συνήθως παρουσιάζει πολύ μικρή ελαστικότητα γιατί η τιμή τους ελάχιστα επηρεάζει την ποσότητα που αγοράζεται.
Αντίθετα, η ζήτηση των προϊόντων στα οποία τα νοικοκυριά διαθέτουν σημαντικά ποσά τείνει να είναι ελαστική, γιατί μικρές μεταβολές στις τιμές τους μπορούν να έχουν σημαντικές επιπτώσεις για τον οικογενειακό προϋπολογισμό.
3) Σπουδαιότητα της ανάγκης που ικανοποιεί το προϊόν
Όσο πιο απαραίτητο είναι ένα προϊόν για τον καταναλωτή, τόσο μικρότερη είναι η ελαστικότητα της ζήτησης του.
Αντίθετα η ζήτηση για προϊόντα που θεωρούνται είδη πολυτελείας είναι συνήθως ελαστική, γιατί αυτά δεν είναι απολύτως απαραίτητα και για το λόγο αυτό τα νοικοκυριά αντιδρούν περισσότερο στις αυξομειώσεις των τιμών τους.
Βέβαια, ο χαρακτηρισμός ενός προϊόντος ως είδος πρώτης ανάγκης ή ως είδος πολυτελείας εξαρτάται σε αρκετό βαθμό και από το εισόδημα του νοικοκυριού. Προϊόντα που θεωρούνται ως πολυτελή από τους φτωχότερους μπορεί να θεωρούνται ως είδη πρώτης ανάγκης από νοικοκυριά με σχετικά υψηλά εισοδήματα.
4) Χρόνος
Η συνήθεια είναι ένας σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τις αγορές των νοικοκυριών. Όταν αλλάζουν οι τιμές, τα νοικοκυριά χρειάζονται ορισμένο διάστημα να πληροφορηθούν τις νέες και να προσαρμόσουν τις αγορές τους.
Κατά συνέπεια, αντιδρούν συνήθως με κάποια καθυστέρηση. Για το λόγο αυτό, η ελαστικότητα της ζήτησης είναι συνήθως υψηλότερη όταν εξετάζονται μακρύτερα χρονικά διαστήματα.
5) Διάρκεια ζωής των προϊόντων
Η ζήτηση για τα διαρκή αγαθά παρουσιάζει συνήθως υψηλότερη ελαστικότητα από τη ζήτηση για τα μη διαρκή. Η ζωή των διαρκών αγαθών μπορεί να παραταθεί από τα νοικοκυριά με επισκευές κι έτσι είναι δυνατό να αναβληθεί η αντικατάσταση τους αν η τιμή τους αυξηθεί ενώ, αντίθετα, αν η τιμή μειωθεί πολλοί επισπεύδουν την αντικατάσταση τους.
Η δυνατότητα αυτή, που δεν ισχύει για τα μη διαρκή αγαθά, αυξάνει το μέγεθος της αντίδρασης των καταναλωτών στις αυξομειώσεις των τιμών των διαρκών αγαθών και επομένως αυξάνει την ελαστικότητα της ζήτησης γι' αυτά.
6) Ο βαθμός κορεσμού της αγοράς ως προς το συγκεκριμένο προϊόν
Εάν η συντριπτική πλειονότητα των νοικοκυριών έχει ήδη ένα διαρκές καταναλωτικό αγαθό, (π.χ. τηλεόραση), η ελαστικότητα της ζήτησης γι' αυτό θα είναι σχετικά μικρή, γιατί θα είναι δύσκολο για τις επιχειρήσεις που το πουλάνε να πείσουν τα νοικοκυριά αυτά να αγοράσουν και δεύτερο, έστω και με χαμηλότερη τιμή.
Αντίθετα, αν η αγορά δεν είναι κορεσμένη, η ελαστικότητα της ζήτησης θα τείνει να είναι μεγαλύτερη.
7) Διανομή του εισοδήματος και εισοδηματική ομάδα που αγοράζει το προϊόν
Η ελαστικότητα της ζήτησης μπορεί να επηρεάζεται από το πως είναι διανεμημένο το εισόδημα στην κοινωνία. Τα διάφορα προϊόντα απευθύνονται συνήθως σε διαφορετικές εισοδηματικές ομάδες του πληθυσμού.
Αν η ομάδα στην οποία απευθύνεται ένα προϊόν είναι πολυπληθής (π.χ. προϊόν μαζικής κατανάλωσης), μια μείωση της τιμής του θα προκαλέσει ενδεχομένως μεγάλη σχετικά ανταπόκριση, δηλαδή η ελαστικότητα της ζήτησης γι' αυτό θα είναι υψηλή.
Αν όμως ένα προϊόν απευθύνεται σε μικρή εισοδηματική ομάδα, (π.χ. οικογένειες με πολύ υψηλά εισοδήματα), μια μείωση της τιμής του ενδέχεται να επηρεάσει σχετικά λίγο την ποσότητα που πουλιέται, εκτός αν η πτώση της τιμής είναι τόσο μεγάλη ώστε να γίνει πλέον το προϊόν προσιτό και για τις οικογένειες με μικρότερα εισοδήματα.
