Υποχρεώσεις ή Ξένα Κεφάλαια (liabilities)

Υποχρεώσεις είναι χρέη της επιχείρησης που καταγράφονται στον Ισολογισμό της και θεωρούνται απαραίτητα για την εύρυθμη λειτουργία της, καθώς χρησιμοποιούνται για την χρηματοδότηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και της παραγωγικής διαδικασίας.

Ως Υποχρεώσεις ή Ξένα κεφάλαια θεωρούνται:

1) Τα δάνεια που χορηγούν στην επιχείρηση τρίτοι

2) Οι πιστώσεις που χορηγούν τρίτοι (προμηθευτές, εργαζόμενοι και άλλοι πιστωτές) όταν η επιχείρηση αγοράζει από αυτούς αγαθά και υπηρεσίες με πίστωση.

3)  Οι προκαταβολές πελατών προς την επιχείρηση, έναντι μελλοντικής αγοράς αγαθών ή χρησιμοποίησης υπηρεσιών κ.α.

Προϋποθέσεις ένταξης Υποχρεώσεων στο Παθητικό

Δεν αποτελούν όλες οι Υποχρεώσεις στοιχεία του Παθητικού. Μια υποχρέωση εντάσσεται στο Παθητικό όταν είναι:

• Αποτέλεσμα οικονομικής συναλλαγής (λογιστικού γεγονότος) που συνέβη στο παρελθόν και αφορά την επιχείρηση.
• Οριστική και αμετάκλητη, δηλαδή είναι νομικά αδύνατον για την επιχείρηση να αποφύγει την εξόφληση της.
• Δυνατή η εξόφληση της με την καταβολή χρημάτων, τη μεταβίβαση πράγματος ή την παροχή υπηρεσιών στον πιστωτή (δανειστή)

Στο Παθητικό εντάσσονται επίσης ορισμένες υποχρεώσεις που δεν είναι οριστικές αλλά πιθανολογούμενες, όπως η υποχρέωση αποζημίωσης του προσωπικού λόγω απόλυσης ή συνταξιοδότησης.

Πρόκειται για πιθανή Υποχρέωση γιατί είναι δυνατό να μην απολυθεί ο εργαζόμενος ή να μη συνταξιοδοτηθεί.

Δεν αποτελούν στοιχεία του Παθητικού όμως οι διάφορες δεσμεύσεις για μελλοντικές ενέργειες και πράξεις.

Παράδειγμα:
Η δέσμευση της επιχείρησης να αγοράσει εμπορεύματα από συγκεκριμένο προμηθευτή θα γίνει μέρος του Παθητικού μόνο αν τελικά αγοράσει τα εμπορεύματα με πίστωση ή υποστεί οικονομικές κυρώσεις λόγω αθέτησης της δέσμευσης της.

Κατηγορίες Υποχρεώσεων

Οι Υποχρεώσεις διακρίνονται ανάλογα με το χρόνο λήξης τους σε:

1. Βραχυπρόθεσμες και
2. Μακροπρόθεσμες

1) Βραχυπρόθεσμη θεωρείται μια υποχρέωση όταν προσδοκάται ότι θα εξοφληθεί:

• Στη διάρκεια του συνήθους λειτουργικού κυκλώματος της επιχείρησης
• Σε διάστημα δώδεκα μηνών από τη λήξη της παρούσας λογιστικής χρήσης

Οι βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις οφείλονται σε διάφορα γεγονότα, όπως:

• Η αγορά αγαθών ή η χρησιμοποίηση υπηρεσιών τρίτων με πίστωση ολίγων μηνών
• Η λήψη βραχυπρόθεσμων δανείων
• Η χρήση παροχών, όπως η κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος
• Η είσπραξη προκαταβολών των πελατών για αγορά αγαθών ή υπηρεσιών

2) Μακροπρόθεσμες θεωρούνται όσες υποχρεώσεις δεν είναι βραχυπρόθεσμες.

Οι πιο γνωστές μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις οφείλονται σε γεγονότα, όπως:

• Η λήψη μακροπρόθεσμων τραπεζικών δανείων*
• Η άντληση ομολογιακών δανείων
• Η αγορά στοιχείων πάγιου Ενεργητικού με μακροχρόνια πίστωση
• Η συμμετοχή σε ιδιωτικά συνταξιοδοτικά προγράμματα
• Η χορήγηση προς τους πελάτες πολυετών εγγυήσεων καλής λειτουργίας των προϊόντων της, αν και αυτή η υποχρέωση είναι πιθανολογούμενη και όχι οριστική, γιατί δεν είναι βέβαιο το ύψος της.

* Το κύριο χαρακτηριστικό ορισμένων μακροπρόθεσμων δανείων είναι ότι εξοφλούνται τμηματικά στην πολυετή διάρκεια τους. Το τμήμα του δανείου που λήγει στην επόμενη χρήση θεωρείται βραχυπρόθεσμη υποχρέωση.

Χαρακτηριστικά ξένων κεφαλαίων

• Η επιχείρηση έχει υποχρέωση να τα επιστρέψει στους πιστωτές της σε προκαθορισμένο χρόνο (ημερομηνία λήξης)
• Η επιχείρηση επιβαρύνεται με τόκους
• Οι πιστωτές μπορούν να οδηγήσουν την επιχείρηση σε πτώχευση αν δεν είναι σε θέση να εκπληρώσει εγκαίρως τις υποχρεώσεις της προς αυτούς

Λογιστική Ισότητα:

Ενεργητικό = Παθητικό = Υποχρεώσεις + Καθαρή Θέση